• Snel herstel met onze oefeningen
  • Trainingsprogramma’s op maat
  • Betrouwbare informatie van de sportzorgprofessional

Ook je ogen kun je trainen, maar alles zien blijft een illusie

Een scheidsrechter is gebaat bij een goed stel ogen, maar in de praktijk schort  er bij één op de twee Nederlanders iets aan het gezichtsveld. Dat hoeft overigens geen beletsel te zijn om te gaan fluiten. lenzen of laseren en het euvel  is verholpen. Tevens kun je als scheidsrechter je ogen trainen.

Verkeerd beoordeelde spelmomenten zorgen bij spelers, trainers en supporters  voor grote  irritatie. een inschattingsfout van de scheidsrechter kan cruciale gevolgen hebben voor het verloop van de wed- strijd. het minste wat je als scheidsrechter kunt doen, is zorgen dat je de regels kent én dat je focust op de gebeurtenissen op het veld. Goed zien is daarbij een voorwaarde. het is daarom dringend aan te raden je ogen regelmatig te laten testen. Dit artikel geeft enig inzicht in de interactie tussen zien en fluiten.

Om als scheidsrechter goed te kunnen functioneren, zijn onder andere de volgende visuele functies nodig:

  • gezichtsscherpte;
  • gezichtsveld;
  • ruimtelijk inzicht en diepte zien;
  • coördinatie- en reactievermogen;
  • kleuren zien.

(On)scherpe blik

De gezichtsscherpte (visus) kan eenvoudig bepaald worden door de huisarts, opticien of keuringsarts. Door middel van een test wordt op een afstand van vijf meter bepaald of je twee punten nog afzonderlijk van elkaar kunt waarnemen. op deze manier kan de visus worden uitgerekend. als deze kleiner of gelijk is aan 0.5 (50%) wordt de betrokkene doorverwezen naar een oogarts of opticien.

Verminderde gezichtsscherpte is het gevolg van zogenaamde refractie-afwijkingen. Bijziendheid (myopie) is de  meest  voorkomende refractieafwijking, waarbij objecten op afstand niet helder gezien worden omdat de lichtbundel net voor het netvlies valt. De gevolgen van bijziendheid zijn te verhelpen met een bril of contactlenzen met -sterkte.

 Bij de tegenovergestelde vorm, verziendheid (hypermetropie), valt het  beeld  juist achter het  netvlies, waardoor je voortdurend moet corrigeren om scherp te kunnen zien. De ooglens moet constant accommoderen, waardoor hoofdpijn, vermoeidheid, branderige ogen en concentratieproblemen kunnen optreden. Verziendheid geeft meestal leesproblemen. Verziendheid kan je corrigeren met een bril of contactlenzen met een +sterkte die het beeld weer naar voren op het netvlies brengt.

Vanaf de leeftijd van 45 jaar zorgt presbyopie (ouderdomsslechtziendheid) er bovendien voor dat de oog- lens harder wordt en dus minder goed kan accommoderen, waardoor voorwerpen van dichtbij onscherp worden gezien.

Ten slotte kun je door een afwijkende stand van de ogen, scheelzien, problemen krijgen met diepte zien.

Afwijking bij één op de twee Nederlanders

Door een van deze vormen van verminderde gezichtsscherpte zou je als scheidsrechter wel eens iets kunnen ontgaan. Deze oogafwijkingen zijn ech- ter vrij simpel te corrigeren met een traditionele bril of contactlenzen. ook laserbehandelingen zijn van- daag de dag de normaalste zaak van de wereld. In Nederland dragen bijna 9 miljoen mensen een bril of contactlenzen – dat is één op de twee! Boven de 55 jaar heeft nagenoeg iedereen een bril of lenzen.

Afwijkingen aan de ogen zijn dus niet bijzonder en zijn zeker geen reden om met fluiten te stoppen. wel ligt  de  verantwoordelijkheid voor het  onderhoud van het gezichtsvermogen bij de scheidsrechter zelf. sommige sportbonden  verplichten hun topscheidsrechters om periodiek een oogtest te doen, waarbij gezichtsscherpte, gezichtsveld, diepte zien en kleuren zien gemeten  worden.  Scheidsrechters  op een lager niveau wordt aangeraden hiertoe zelf het initiatief te nemen.

Visuele trainingen

Maar zijn we er dan? Geef iedere scheids contactlenzen en een perfect gelezen wedstrijd is
gegarandeerd? Dat valt helaas nog te bezien, aangezien een goed gezichtsvermogen meer is dan alleen scherp zien. het gaat ook om spelinzicht en daarbij spelen de ogen een belangrijke rol. spelinzicht is een combinatie van kennis van de  spelregels, ervaring en optische waarneming. Voor dit laatste is behalve een goed stel ogen ook een juiste interpretatie op hersenniveau een vereiste. en dan is er meer nodig dan een simpele oogtest.
Met visuele trainingen wordt de laatste jaren getracht een zogenaamde optische correctie op hersenniveau te bereiken. In de Verenigde staten trainen topsporters hun ogen al jaren door middel van visuele oefeningen en zetten  daarmee  betere  prestaties neer, beweert Wim Boeykens, die expert is op het gebied van oogtrainingen. Door optometrische oefeningen kan het blikveld vergroot worden, waardoor je meer ‘ziet’. Deze oefeningen richten zich onder andere op de hand-oogcoördinatie, visuele reactiesnelheid, lichtopname en oriëntatie.

Nintendo

Met behulp van lichttherapie kan de reactiesnelheid verhoogd worden. Door het visuele kanaal te stimuleren met licht, bereik je dat de ogen meer kunnen opnemen. Volgens deze theorie kan een scheidsrechter die zijn ogen traint sneller reageren op wat zich in zijn omgeving afspeelt. niet de oogspieren, maar de hersenen die deze spieren aansturen worden op deze manier getraind. op dit moment wordt in Amerika door zo’n 3.000 optometristen, gespecialiseerd in visuele training, getracht om bij mensen met normale ogen een soort ‘superniveau’ te bereiken. Daar moet wel een kanttekening  bij worden geplaatst.  weten- schappelijk is (nog) niet bewezen dat dit daadwerkelijk effectief is in het verbeteren van een sportprestatie. Voor wat het waard is: Nintendo DS heeft het spel ‘sight training’ op de markt gebracht, waarbij eye- exercises er voor zouden zorgen dat je zicht verbeterd wordt

Elektronisch oog

In of uit? Voor of tegen? Gele of rode kaart? In een flits is het gebeurd en moet de scheidsrechter zonder aarzeling een oordeel vellen. niet zelden moet de arbiter het bekopen met ‘blinde!’.

Maar in plaats van het voorzien te hebben  op de ogen van de scheids, zouden we de arbiter natuurlijk ook gewoon hulp kunnen bieden. steeds vaker worden elektronische middelen ingezet bij tennis, rugby, cricket en hockey, om de scheidsrechter een handje te helpen. Discutabele beslissingen kunnen op deze manier in beeld gebracht worden.

Ondanks het feit dat camerabeelden er niet om zullen  liegen  of de bal  in of uit  is, bekijken  critici dit met andere ogen. het handhaven van de spelregels wordt zo deels verlegd naar de interpretatie van een elektronische video-opname, die voor onwenselijke onderbrekingen van de wedstrijd zorgt. Daarbij kun je je afvragen of het probleem niet bij de spelers ligt, die steeds meer moeite lijken te hebben de beslissingen van de scheidsrechter te accepteren.

Ogen in de rug

Een andere optie is  het  inschakelen van een extra scheidsrechter. toen in de negentiende eeuw de spel- regels van het voetballen werden vastgesteld, verliep het spel een stuk langzamer en gingen de spelers er nog niet vanuit dat alles mocht zolang de scheids het maar niet in de gaten had. tegenwoordig moet je als scheids bij voorkeur ogen in je rug hebben en dáár heeft de wetenschap vooralsnog niets op gevonden. Daarom gaat de voorkeur nu uit naar meer paren ogen. Verstandig, want wetenschappelijk is vastgesteld dat bijvoorbeeld buitenspel op het randje nooit met zekerheid door één paar ogen kan worden vastgesteld.

Conclusie

Eigenlijk  komt het  erop  neer  dat  we te  veel verwachten  van  een  scheidsrechter.  Fysiek  dient  hij een goede waarneming te hebben  en steeds goed opgesteld te staan, en intellectueel gezien willen we dat hij een snelle en juiste interpretatie van de spel- regels toepast. Daarin schiet de mens per definitie tekort. waar het dan ook op neerkomt, is dat niet zozeer de scheidsrechters, maar de spelers hun blik moeten verruimen. Ze moeten accepteren dat wat de één waarneemt niet per definitie ook door de ander wordt waargenomen. 

Klik voor een PDF van het artikel.

 

Zoek een sportzorgprofessional