Sport als herstel

Elke blessure of ziekte is een kans om er sterker uit te komen. Ook als je kanker hebt. Bekende sporters zoals Bibian Mentel en Maarten van der Weijden laten dat zien. Beide atleten werden tijdens hun topsportcarrière geconfronteerd met kanker. Voor beiden was dit geen reden om hun droom te laten varen. Periodes van onzekerheid, angst en verdriet liepen parallel aan hun positieve instelling, mentale kracht en doorzettingsvermogen. En met resultaat!

Behandelingen als chemotherapie, bestraling maar ook een operatie hebben een negatieve impact op je lichamelijke en mentale gesteldheid. Vermoeidheid is daarbij een veelgehoorde klacht. Er zijn aanwijzingen dat je fysieke conditie vóór de ziekte van invloed is op de ervaren vermoeidheid tijdens en na de behandelingen. En dat conditie- en krachttraining tijdens en na behandelingen helpen in het verminderen van de vermoeidheidklachten. Daarnaast kun je door te blijven sporten ervaren wat je allemaal wél kan. Dat geeft zowel mentaal als fysiek een boost. Ook het simpelweg ‘buiten zijn’ zal je goed doen, naast de positieve effecten van het in beweging zijn zelf.

Voldoende eiwitten

Behalve vermoeidheid leiden de genoemde behandelingen tot vermindering van de spiermassa en het uithoudingsvermogen. Ook de kanker zelf kan dit tot gevolg hebben. Tijdens de behandelingen kun je al iets doen om dit proces af te remmen; door middel van conditie- en krachttraining in combinatie met inname van voldoende eiwitten. Zowel de totale eiwitinname over de dag als de eiwitinname na inspanning zijn hierbij van belang. Je kunt hierbij uitgaan van 1.0-1.5 gram eiwit/kg lichaamsgewicht per dag, naast een maaltijd of snack met 20-25 gram eiwitten die je direct na training neemt. Voor aanvullend advies kan je behandelend arts je verwijzen naar een diëtist. Krachttraining hoeft overigens niet per se in de sportschool gedaan te worden. Thuis kun je een heleboel oefeningen zelf doen, met of zonder gewichten.

Laagintensief

Voor conditietraining zijn activiteiten als fietsen en wandelen aan te bevelen. Houd hierbij een tempo aan waarbij je gemakkelijk een gesprek kunt voeren met iemand. Als je voorheen gewend was met een hartslagmeter te trainen in bepaalde trainingszones, moet je er rekening mee houden dat deze zones gedurende en na je ziekte niet meer de juiste zijn. Tijdens behandelingen zijn laagintensieve trainingen zoals hiervoor beschreven voldoende.

Na genezing, wanneer je je conditie weer gaat opbouwen, adviseer ik een inspanningstest met ECG en ademgasanalyse via de sportarts. Op basis hiervan kunnen de trainingszones opnieuw bepaald worden, naast analyse van hart-longen-spieren en de onderlinge samenwerking van deze organen. Ook kan een trainingsplan op maat gemaakt worden.

De juiste balans

Tijdens behandeling van kanker is het van belang een balans te vinden tussen sport en bewegen (en indien mogelijk werken) aan de ene kant en tijd voor rust en herstel aan de andere kant. Die balans is van belang voor elke sporter, maar als je kanker hebt, zal je energieniveau anders zijn dan voor je ziek werd. Dat betekent dat je soms moet kiezen tussen activiteiten die je wel doet en dingen die je laat, zodat je kunt rusten. Juist tijdens rusten gun je je lichaam tijd voor herstel van zowel de ziekte als van de fysieke training. Je mag best jezelf een beetje uitdagen; je kunt meer dan je denkt!

Voorbeeldfilmpjes van krachtoefeningen vind je op Sportzorg.nl.

Stichting Tegenkracht, sportbegeleiding op maat: Tegenkracht.nl.

Dit is een artikel geschreven door sportartsen Tessa Backhuijs en Milou Beelen in Fietssport Magazine van NTFU. Drs. T.A.M. (Tessa) Backhuijs is sportarts in het Amphia Ziekenhuis in Breda en wielrenster. Dr. M. (Milou) Beelen is sportarts en onderzoeker Afdeling Fysiotherapie / Nutrim School of Nutrition en Translational Research in Metabolism Maastricht UMC+

Referentie: M. Beelen, A. van Dooren, R. van Lieshout, A. Vreugdenhil, L. van Loon en G. Schep. De rol van fysieke training en voeding binnen de oncologische revalidatie. Sport & Geneeskunde 2013;4:6-15.