• Snel herstel met onze oefeningen
  • Trainingsprogramma’s op maat
  • Betrouwbare informatie van de sportzorgprofessional

Bloeddonor, plasmadonor en duursport

Vraag van een duursporter: "Ik ben sinds een jaar begonnen met triathlonsport op recreatief niveau. Ik doe vier tot vijf wedstrijden per seizoen (mei-sep), meestal 1/8 of Olympic Distance. Voor ik met triathlon begon ging ik regelmatig naar de bloedbank om bloed te doneren. Sinds ik actief ben in de triathlonsport heb ik geen bloed meer gedoneerd, omdat ik niet goed weet hoe ik daar in relatie tot de triathlon mee om moet gaan.

Omdat ik het doneren van bloed toch wel belangrijk vind zou ik het graag combineren, maar er heersen een aantal vragen bij mij: hoe kan ik hier het beste mee omgaan? Is het verstandig binnen het wedstrijdseizoen te doneren? Hoeveel tijd moet er tussen een donatie en een wedstrijd zitten? Hoeveel prestatievermogen lever je in na een donatie?"

Lees meer over het verschil tussen bloeddonor en plasmadonor. Gericht advies nodig? De sportarts helpt je verder. 

Maak direct een afspraak

Let op: ben je sporter en heb je een licentie bij een sportbond die aangesloten is bij de dopingautoriteit? Dan is het sinds enkele jaren verboden om plasmadonor te zijn. 

Aangezien je als plasmadonor ook weer bewerkt eigen bloed terugkrijgt, is dit een verboden methode volgens artikel M1 van de dopinglijst en mag dus niet.

Bloeddonor

Een volwassen persoon van gemiddeld postuur heeft ongeveer 5 liter bloed. Ben je bloeddonor dan nemen de artsen in de regel een halve liter bloed per keer af. Bij deze volwassen persoon en ook bij sporters bij wie de ijzervoorraad op peil is, duurt het altijd één of meerdere weken voordat het gedoneerde bloed weer is aangemaakt.

Rijpingsduur rode bloedcel

De rijpingsduur van een nieuwe rode bloedcel is ongeveer 6 weken. Voordat je gedoneerde bloed is aangemaakt, heb je als bloeddonor te maken met een verminderd herstel- en prestatievermogen. Je training moet hierop dus tijdelijk worden aangepast. Let als sporter extra op hoe jij je voelt tijdens en de dagen na de training. Het is dus niet verstandig bloed te doneren vlak voor een belangrijke wedstrijd of in een zware trainingsperiode.

Herstelperiode na bloeddonatie

Hoe lang de herstelperiode is na een bloeddonatie, verschilt per persoon en hangt bijvoorbeeld af van de ijzervoorraad die iemand heeft. Aangezien intensief trainende duursporters toch al vaker een ijzertekort ontwikkelen, kan het voor velen van hen echt een probleem zijn om naast hun intensieve training twee keer per jaar een halve liter bloed te geven. Het is daarom begrijpelijk dat veel prestatiegericht ingestelde duursporters van bloeddonatie afzien.

Plasmadonor

Een andere vorm van bloeddonorschap is plasmadonor. Het voordeel van plasmadonor is dat er geen verhoogde kans is op het ontstaan van bloedarmoede.

Plasmadonor is een vorm van donatie waar door plasmaferese alleen het plasma, ook wel het vochtgedeelte van het bloed, wordt afgenomen. De bloedcellen worden weer teruggebracht in de bloedbaan van de donor. Het verkregen plasma kan in zijn geheel aan patiënten worden toegediend of er kunnen eiwitten worden uitgehaald die voor patiënten van belang kunnen zijn.

Belangrijkste eiwitten uit bloedplasma

De belangrijke eiwitten uit bloedplasma zijn:

  • Stollingseiwitten. Stollingseiwitten zorgen voor de stolling van het bloed. Mensen met bloederziekte (hemofilie) missen één van deze stollingseiwitten. Hierdoor kan het bloed niet goed stollen. Dit kan ernstige gevolgen hebben bij spontane inwendige bloedingen, operaties en ongelukken. Met de stollingseiwitten uit het donorplasma kunnen mensen met bloederziekte worden geholpen en een vrijwel normaal leven leiden.
  • Antistoffen. Antistoffen, ook wel afweerstoffen, zijn eiwitten die lichaamsvreemde stoffen vernietigen. Afweerstoffen worden gevormd na besmetting met een ziekteverwekker of na een vaccinatie en zijn van belang voor de afweer. Om patiënten te kunnen beschermen, bestaat er behoefte aan afweerstoffen tegen geelzucht (hepatitis A, hepatitis B), tetanus en andere ziekteverwekkers.

Plasmadonor vlot herstel

Plasmadonor zijn is minder belastend voor het lichaam dan gewone bloedafname, omdat de donor de bloedcellen (en dus ook het ijzer) terugkrijgt. De donor raakt alleen ruim een halve liter plasma kwijt. Het afgenomen vocht is met drinken binnen enkele uren aangevuld, terwijl de afgestane eiwitten binnen een dag weer zijn aangemaakt.

Daarom is het verantwoord om na een dag alweer hard te trainen. In principe kunnen sporters dus zonder nadelen voor hun trainingsopbouw of wedstrijd plasmadonor worden.

Guido Vroemen, sportarts

Guido Vroemen is sportarts bij SMA Midden Nederland en lid van de raad van bestuur van de Stichting Sportgeneeskunde Midden Nederland. Guido is naast sportarts, medisch bioloog, inspanningsfysioloog en gediplomeerd triathlontrainer. Daarnaast is hij trainer/ coach van diverse (olympische) sporters en bondsarts van de Nederlandse Triathlon Bond.

Geraadpleegde bronnen:

  • Friman, G., Wesslén, L., Karjalainen, J. & Rolf, C. (1995). Infectious and lymphocytic myocarditis: epidemiology and factors relevant to sports medicine. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 5(5), 269-279.
  • Friman, G., Wesslén, L. & Rønsen, O. (2010). Physical Activity in the Prevention and Treatment of Disease. (pp 134-149). Stockholm: Swedish National Institute of Public Health. 
Zoek een sportzorgprofessional