• Snel herstel met onze oefeningen
  • Trainingsprogramma’s op maat
  • Betrouwbare informatie van de sportzorgprofessional

Hersenschudding

Heb je na een val of botsing last van misselijkheid, evenwichtsproblemen en ben je duizelig en gevoelig voor licht? Dan bestaat er een grote kans dat je last hebt van een hersenschudding. Maar wat is een hersenschudding nu eigenlijk?

Wat is een hersenschudding?

Bij een hersenschudding worden de hersenen voor korte tijd letterlijk door elkaar geschud. Meestal door een klap of stoot tegen het hoofd. Het is belangrijk om een hersenschudding te herkennen, zodat een huisarts of sportarts een gepaste behandeling kan inzetten.

De meeste sport-gerelateerde hersenschuddingen zijn licht en veel sporters zijn binnen 10 dagen weer hersteld. Maar er is dus ook een deel van de spelers, ongeveer 15% die een langere hersteltijd nodig hebben. Voor deze groep is het erg belangrijk om het herstel van de hersenschudding op de juiste manier te begeleiden, omdat het anders erg lang kan duren voordat een sporter weer helemaal hersteld is.

Hoofdblessure tijdens sporten

Ieder jaar lopen 76.000 mensen een hoofdblessure op tijdens het sporten. Daarvan belanden er 14.000 op een Spoedeisende Hulp-afdeling. Bij 14% is het letsel zo ernstig dat opname in het ziekenhuis nodig is en naar schatting overlijden er jaarlijks rond de zes sporters aan een hoofdblessure.

Hersenletsel vaak onderschat

Uit onderzoek van de Hersenstichting blijkt dat sporters met name licht hoofd- en hersenletsel onderschatten. Als er niet snel, tijdig en op een juiste manier wordt gehandeld, kunnen sporters naast een langzaam herstelproces hun leven lang lichamelijke en psychische problemen houden.

7 sporten met de meeste kans op hoofdletsel

De meest risicovolle sporten en sporten waar de ernstigste hoofdletsels voorkomen:

Hoe stel je een hersenschudding vast?

Het is moeilijk om een hersenschudding vast te stellen en het is belangrijk om te weten dat je een hersenschudding ook kunt hebben zonder dat je het bewustzijn hebt verloren.

Mogelijke symptomen van een hersenschudding bij sporters

  • Verwardheid
  • Geïrriteerd reageren
  • Langzaam antwoorden
  • Verdoofdheid, sufheid
  • Hoofdpijn
  • Slaperigheid
  • Evenwichtsproblemen of duizeligheid
  • Dubbel of wazig zien 
  • Extra gevoelig voor licht of geluid
  • Misselijkheid
  • Verstoorde concentratie en oriëntatie
  • Geheugenproblemen

Inschatten ernst hersenschudding

De ernst van een hersenschudding verschilt. Je kunt de Hoofdletsel App gebruiken om een inschatting te maken van de ernst. Twijfel je over de ernst, neem dan direct contact op met de huisarts of bel 112. Bij twijfel of een sporter wel of geen hersenschudding heeft, kun je beter het zekere voor het onzekere nemen: altijd wisselen of stoppen met de training of wedstrijd.

Als een sporter nog in dezelfde wedstrijd of training een nieuwe hersenschudding oploopt, dan kan dat levensbedreigend zijn, ook wanneer het om maar een kleine botsing of klap gaat.

Vermoeden hersenschudding: stel controlevragen

Na de klap, val of botsing kun je de sporters een aantal vragen stellen om te controleren of er sprake is van een hersenschudding: 

  • Vragen die zijn oriëntatie in tijd, plaats en persoon testen. Bijvoorbeeld: Tegen welke club spelen we? Welke dag is het vandaag? In welke plaats is de wedstrijd?
  • Vragen die zijn concentratie testen. Bijvoorbeeld: wat zijn de dagen van de week van achteren naar voren?
  • Vragen die zijn geheugen testen. Wat is de stand? Op welke positie speel je?

Wanneer mag je weer sporten na een hersenschudding?

Bij een (zeer) lichte hersenschudding kun je na één of twee weken meestal weer volledig sporten. Let er op dat al je klachten zijn verdwenen (niet alleen lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, maar ook moeite met concentreren of iets onthouden). Laat bij kinderen en jongeren de beoordeling aan een arts over.

Sporten na hersenschudding: opbouwen in fases

Wanneer je je weer helemaal goed voelt, kun je langzaam in fases gaan opbouwen. Kijk eerst hoe je reageert op lichte inspanning, bijvoorbeeld rustig hardlopen of fietsen. Gaat dit goed dan kun je meedoen met sport-specifieke oefeningen. Vaak zijn deze oefeningen complexer en vragen meer van je hersenen dan hardlopen of fietsen. Het gaat dan om bijvoorbeeld veldoefeningen bij hockey en voetbal of oefeningen op de mat bij judo.

Soms komen klachten zoals duizeligheid en concentratieproblemen terug. Als dat zo is doe dan een stapje terug. Doe ook nog niet direct mee met oefeningen waarbij je een bal moet koppen of op tackles gaat trainen, partijvormen en wedstrijden. Hierbij is er namelijk altijd een risico op een botsing of val, waardoor het risico op een nieuwe hersenschudding extra groot is.

Starten met sporten na zware hersenschudding

Als je voor de eerste keer een zware hersenschudding hebt, mag je meestal na een paar weken weer sporten. Laat dit wel beoordelen door een arts. Houd ook rekening met andere klachten zoals problemen met balans (duizeligheid), geheugen en concentratie. Heb je eerder een (of meerdere keren) een zware hersenschudding gehad, wees dan extra voorzichtig om weer te gaan sporten.

Zijn er tekenen van hersenkneuzing, hersenoedeem en dergelijke, dan bepaalt een neuroloog hoe je behandeling er verder uitziet. Reken dan op minimaal een aantal maanden herstel voordat er weer volledig gesport kan worden.

Hoe kun je een hersenschudding voorkomen?

Een hersenschudding is lang niet altijd te voorkomen. Maar er zijn wel een paar dingen die je als sporter en begeleiding kunt doen om het risico te beperken:

  • Neem geen onnodige risico’s in wedstrijden en trainingen;

  • Zorg dat je de techniek die bij je sport hoort goed beheerst;

  • Zorg dat je goed getraind bent. Vermoeidheid vergroot de kans op een hersenschudding.

De Hoofdletsel App

De Hoofdletsel App vertelt precies waar je alert op moet zijn en welke klachten van de sporter kunnen duiden op een hoofdletsel. Daarnaast helpt de app te bepalen of het verantwoord is een speler terug te laten keren naar de wedstrijd en welke cognitieve testen er gebruikt kunnen worden om de ernst van de hersenschudding in te schatten.

De Hoofdletsel App is ontwikkeld met financiering van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en samen met partners NOC*NSF, KNVB, Hersenstichting Nederland, KNHB, Vereniging voor Sportgeneeskunde en het Nederlandse Rode Kruis.

Met deze app willen VeiligheidNL en haar partners ervoor zorgen dat sporters, sportkader en toeschouwers bij hoofdletsel snel kunnen inschatten hoe ernstig het letsel is, of het verantwoord is om iemand door te laten sporten en of het nodig is om medische hulp in te schakelen. De app is er voor iedereen ‘langs de lijn’: trainers, coaches, instructeurs, scheidsrechters, verzorgers, ouders van sportende kinderen, docenten van een sportopleiding, alsook voor sporters die in verenigingsverband of individueel en ongeorganiseerd hun sporten beoefenen.

De app is gratis te downloaden via:

Werkgroep Hersenletsel van de Vereniging voor Sportgeneeskunde

Edwin Goedhart (voorzitter), Arnold Brons, Jean Driessen, Prashant Komdeur, Wout van der Meulen en Niels Wijne: allen sportarts. Bas Pijnenburg (orthopedisch chirurg) en Lot Verburgh (PhD-student at the department of Clinical Neuropsychology of the VU). 

Zoek een sportzorgprofessional