Snel herstel met onze oefeningen
Trainingsprogramma’s op maat
Betrouwbare informatie van de sportzorgprofessional

Stressincontinentie bij vrouwen en sport

Urine incontinentie is een veelvoorkomend probleem bij vrouwen. Met name op oudere leeftijd wordt dit veel gezien, maar in de leeftijdscategorie van 15-44 jaar heeft 6 tot 12% van de vrouwen hier ook regelmatig last van. Urine-incontinentie wordt weinig besproken, omdat vrouwen zich er vaak voor schamen.

Stress incontinentie

In de meeste gevallen gaat het, zeker bij jongere vrouwen, om stress incontinentie (inspanningsincontinentie). Dit betekent dat bij lichamelijke activiteit, maar ook niezen of hoesten, er ongewild verlies van urine is. Een verzwakking van de bekkenbodemspieren ligt hier meestal aan ten grondslag. De bekkenbodemspieren helpen de blaas af te sluiten, wat bij een verzwakking minder goed gaat. Een bevalling is een veelvoorkomende oorzaak van verzwakte bekkenbodemspieren, maar het komt ook veel voor zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak.

Er zijn verschillende mogelijkheden om stressincontinentie te behandelen, waarbij het trainen van de bekkenbodemspieren is de belangrijkste is. Daarnaast kan de blaasopening ondersteund worden door een zelf in te brengen en te verwijderen pessarium of er kan operatief een ondersteunend bandje ingebracht worden.

Urgency incontinentie

Urgency incontinentie (aandrangincontinentie, voorheen urge incontinentie genoemd) is een andere vorm van incontinente, die vooral een sterke aandrang om te plassen geeft. Hierbij geeft het niet op tijd het toilet halen ongewild urineverlies. Dit is niet specifiek aan activiteit gerelateerd, maar komt wel regelmatig voor in combinatie met stress incontinentie. Een urineweginfectie (blaasontsteking) of overactieve blaas zijn voorbeelden van onderliggende oorzaken. De urgency incontinentie wordt in dit artikel niet als aparte aandoening verder besproken. Naast stress en urgency incontinentie zijn er meer vormen van urineverlies, zoals overloopincontinentie, reflexincontinentie en continue incontinentie. Ook deze vormen worden hier verder niet besproken.

Stress incontinentie en sport

Sporten is geen risicofactor voor het ontwikkelen van incontinentie, ook zal het probleem door sporten niet erger worden. Zelfs sporten als paardrijden en gewichtheffen zijn geen risicofactor. De klachten van stressincontinentie worden wel door activiteit uitgelokt, met name activiteiten met veel rennen en springen. Hoe intensiever de activiteit, hoe meer en sneller vrouwen last krijgen van deze vorm van incontinentie. Sommige activiteiten zijn zo belastend, dat veel vrouwen urine verliezen, zonder hier verder in het dagelijks leven problemen mee te hebben. Zo heeft bij trampoline springen meer dan driekwart van de jonge gezonde vrouwen enig urine verlies.

Sportadvies bij stressincontinentie

Stressincontinentie is niet gevaarlijk en het moet vooral geen belemmering zijn om te gaan sporten. Met deze adviezen is beweging nog prettiger:

Trainen van de bekkenbodemspieren kan de klachten verminderen. Dit zijn oefeningen die regelmatig herhaald dienen te worden, om een terugval te voorkomen. Een (sport)fysiotherapeut kan hier bij helpen, er zijn ook speciale bekkenbodemfysiotherapeuten..
Overgewicht verergert de klachten, waarbij afvallen een verbetering van het probleem kan geven. Vraag eventueel hulp aan een (sport)diëtist.
Minder drinken helpt niet tegen urineverlies. Wel is het verstandig om niet te grote hoeveelheden voorafgaand aan het sporten te drinken en te plassen voor activiteiten.
Sommige (voedings)stoffen kunnen de blaas mogelijk irriteren en aandrang geven. Vermijd daarom alcohol, cafeïne, nicotine en suiker in de uren voor het sporten. Het maakt niet uit of er warme of koude dranken gedronken worden. (Irriterende voedingsstoffen zijn vaak een probleem bij een andere vorm van incontinentie, de urgency incontinentie, maar kan ook bijdragen aan de stressincontinentie.)
Te strakke kleding of schurende kleding kan ook irriterend werken op de blaas en urinewegen en hierdoor aandrang geven. Draag goed passende en comfortabele sportkleding (irriterende kleding is een probleem bij een andere vorm van incontinentie, de urgency incontinentie, maar kan ook bijdragen aan de stressincontinentie).
Wegwerp incontinentiemateriaal kan vervelend aanvoelen bij het sporten, oncomfortabel zijn in een strakke sportbroek en ongemakkelijke situaties geven in een kleedkamer. Er bestaat ook wasbaar ondergoed dat speciaal ontworpen is om (mild) urineverlies op te kunnen vangen en geurtjes te maskeren. Dit voelt en ziet eruit als gewoon ondergoed met de voordelen van incontinentiemateriaal. Er zijn hiervan vele merken en soorten, verkrijgbaar bij verschillende drogisterijen en via internet.
Wegens schaamte is incontinentie een weinig besproken onderwerp, maar komt wel veel voor. Zet de eerste stap en maak het bespreekbaar door er in de omgeving over te praten.

Advies op maat bij stressincontinentie

Als een incontinentie probleem plotseling ontstaat, is het verstandig om dit te laten onderzoeken bij de huisarts. Deze kan evalueren om welke vorm van incontinentie het gaat, wat de onderliggende oorzaak is en een passende behandeling inzetten.

Als stressincontinentie sporten en sportprestaties beïnvloed, kan een beoordeling door een sportarts prettig zijn. Met een sportmedisch onderzoek kan een advies op maat gegeven worden.

Willemijn Diemer, basisarts en Sandra Chung, sportarts

Gebruikte referenties

Carvalhais A, Natal JR, Bø K. Performing high-level sport is strongly associated with urinary incontinence in elite athletes: a comparative study of 372 elite female athletes and 372 controls Br J Sports Med Published Online First: 22 June 2017. doi:10.1136/bjsports-2017-097587
Hagovska M, Švihra J, Buková A, Hrobacz A, Dračková D, Švihrová V, Kraus L. Prevalence of Urinary Incontinence in Females Performing High-Impact Exercises. Int J Sports Med. 2017 Mar;38(3):210-216. doi: 10.1055/s-0042-123045. Epub 2017 Feb 17.
Lucas MG, Bedretdinova D, Berghmans LC, Bosch JLHR, Burkhard FC, Cruz F, Nambiar AK, Nilsson AG,, Tubaro A, Pickard RS. Guidelines on Urinary Incontinence. European Association of Urology 2015. http://uroweb.org/wp-content/uploads/20-Urinary-Incontinence_LR1.pdf
NHG-Standaard Incontinentie voor urine bij vrouwen. https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-incontinentie-voor-urine-bij-vrouwen
Deze informatie is ook te vinden op Thuisarts, inspanningsincontinentie: https://www.thuisarts.nl/urine-incontinentie/ik-heb-urineverlies-bij-inspanning-inspannings-incontinentie. Bezocht op 17-7-2017.
Nygaard IE, Shaw JM. Am J Obstet Gynecol. Physical activity and the pelvic floor. Am J Obstet Gynecol. 2016 February ; 214(2): 164–171