• Snel herstel met onze oefeningen
  • Trainingsprogramma’s op maat
  • Betrouwbare informatie van de sportzorgprofessional

Blog: menstruele cyclus en sport

“Krachttraining doe ik nu zoveel mogelijk in mijn laat-folliculaire fase.” Ik kijk haar enigszins verbouwereerd aan. Los van het feit dat ik het niet gewend ben dat een patiënt in medisch jargon (laat-folliculaire fase?) spreekt, moet ik even op me in laten werken wat deze fitfluencer zegt. Ik zie haar deze morgen op het sportspreekuur.

Geblesseerd is ze, aan haar lies, al een aantal maanden en het knapt niet op. Tijdens het lichamelijk onderzoek vertelt ze mij dat ze via Instagram een trainingsschema heeft gevonden, afgestemd op de menstruele cyclus. “Wat zegt u daar van, dokter?”

Menstruele cyclus en sport

Beïnvloedende factoren op effect training

Ik leg haar uit dat er allerlei verschillende factoren van invloed zijn op het effect van een training.

Zo speelt oestrogeen een rol in de spieropbouw, dus in theorie zou krachttraining de week na de menstruatie (die laat-folliculaire fase) effectief kunnen zijn. Ik relativeer dit ook meteen: andere belangrijke factoren in een training zijn de frequentie (hoe vaak train je?), de intensiteit (hoe zwaar is je training?), de tijd (hoe lang train je?) en het type training. Deze moeten in balans zijn om jezelf aan de ene kant voldoende trainingsprikkel te geven, maar aan de andere kant niet te overbelasten, want dan liggen blessures op de loer.

Niet in de laatste plaats is voldoende herstel en een gezonde en gevarieerde voeding van belang om sportief te kunnen presteren. Ze kijkt me geïnteresseerd aan, dus ik leg haar uit over de belangrijke balans tussen energie-inname en energieverbruik en hoe je kunt merken dat deze verstoord is. “Een goede reden om ten aanzien van het sporten je cyclus te monitoren,” suggereer ik.

Als je fanatiek sport en je menstruatie verandert of blijft zelfs uit, dan kan dit een teken van disbalans zijn. Er is dan eigenlijk sprake van een energietekort, je lichaam gaat in de spaarstand (RED-S, relatieve energie deficiëntie bij sporters). Als sporter kun je merken dat je minder goed gaat presteren. Ook wordt de kans op blessures groter, denk bijvoorbeeld aan een botbreuk door een verminderde botkwaliteit of een verhoogde vatbaarheid voor infecties. Het is dan zaak om uit die spaarstand te komen, door je voeding weer op de rit te krijgen en het energieverbruik terug te schroeven en dus tijdelijk minder vaak en minder intensief te sporten. “In die situatie pas je dus je sportregime aan, aan je (uitblijvende) cyclus, zodat deze weer kan herstellen,” concludeer ik.

‘'In tegenstelling tot een thermometer is de pil een prima anticonceptiemiddel.’

Ongemakken menstruele cyclus

Tot slot bespreken we luchtig nog de ongemakken die de menstruele cyclus met zich mee brengt, zoals humeurigheid, een opgeblazen gevoel of pijn. “Tja,” biecht ze op, “deze klachten heb ik helaas weer terug sinds ik gestopt ben met de pil. Want ja, al die hormonen hè...”

Ze steekt van wal dat ze nu dagelijks haar temperatuur meet om te monitoren wanneer haar eisprong is. “Natuurlijke anticonceptie,” zegt ze tevreden. Terwijl ik me bedenk wat een prima anticonceptiemiddel de pil eigenlijk is in tegenstelling tot een thermometer, vertel ik haar dat door inspanning er endorfines vrijkomen in het lichaam, een soort natuurlijke pijnstillers, die er voor zorgen dat je je prettiger voelt en minder pijn ervaart.

“Laten we een foto van het bekken maken,” stel ik voor wanneer ik haar uitvoerig heb onderzocht. Als ik vraag of er een kans op zwangerschap bestaat, is het haar beurt om verbouwereerd te kijken.

“Wanneer was je eigenlijk voor het laatst ongesteld?” vraag ik haar. Wanneer ze me met grote ogen en een blos op haar wangen aankijkt, doorbreek ik de stilte en zeg bemoedigend. “Ach, negen maanden aan relatieve rust doet wonderen voor je lies!”

Sportarts Pamela Schendelaar

Pamela Schendelaar is sportarts bij Sportgeneeskunde Friesland in Heerenveen. Zij is bestuurslid van het netwerk Sport & Gyn. Als sportarts ziet zij het als een belangrijke taak om sporters en patiënten in het huidige sociale media tijdperk te voorzien van de juiste sportmedische informatie. In de spreekkamer probeert zij de vele sport- en gezondheidshypes die de ronde gaan te ontkrachten, te relativeren, maar soms ook te onderstrepen.