Aantal fietsslachtoffers met hersenletsel neemt toe

Het aantal fietsslachtoffers met ernstig letsel is in de afgelopen 10 jaar fors gestegen (40% in de
periode 2013-2022). De meest recente cijfers laten zien dat in 2022 88.800 fietsers op de
Spoedeisende Hulp belandden in Nederland. Hiervan hadden 57.000 fietsslachtoffers met ernstig
letsel. Ruim een kwart van hen, ruim 15.000 fietsers, liep tijdens het ongeval hersenletsel op.
Martijntje Bakker, directeur/bestuurder bij VeiligheidNL: “Onderzoek laat zien dat helmgebruik de
kans op hersenletsel met één derde verlaagt. De kans op hoofdletsel wordt 62% lager”.

In opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) maakte de Stichting
Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) prognoses van het aantal verkeersdoden en
ernstige verkeersgewonden. De verwachting is dat over de periode 2018-2040 onder fietsers het
aantal ernstige verkeersgewonden bij eenzijdige ongevallen met 80%* zal toenemen. De 65-plusser
wordt daarbij als een belangrijke risicodoelgroep aangemerkt. De groep 65-plus wordt groter, het
aandeel 80-plus wordt groter, ze worden beiden mobieler én kiezen meer voor de fiets als
vervoermiddel.

Volgens Marcel Aries, neuroloog-intensivist aan Maastricht UMC+ is de urgentie voor het dragen van
een fietshelm groter dan ooit. Aries: “We hebben bijna dagelijks te maken met patiënten met
hersenletsel door fietsongelukken en zien de gevolgen van het niet dragen van een fietshelm terug
op de scans van het hoofd (breuken, bloedingen en ernstige kneuzingen)”.

Naast de lichamelijke gevolgen leidt hersenletsel vaak tot ernstige onzichtbare klachten, volgens
Koko Beers, neurobioloog bij de Hersenstichting: “Zo kan men nog jarenlang of zelfs blijvend last
hebben van overprikkeling, geheugenproblemen, concentratiestoornissen en vermoeidheid. De
sociale impact van hersenletsel wordt erg onderschat”.

Nederlanders verdeeld over helmplicht

Adriaan Heino, verkeerspsycholoog bij Interpolis, deed onderzoek naar het draagvlak voor een
helmplicht. Daaruit blijkt dat 42,7% van de Nederlandse fietsers voor een helmplicht op de E-bike is.
In 2021 was dat 47%. Het draagvlak voor een helmplicht op de E-bike is dus iets gedaald. “De helm is een laagdrempelige manier om het aantal verkeerslachtoffers met hoofd- of hersenletsel naar
beneden te krijgen. Daarom is het zinvol om na te denken over hoe je fietsers kunt stimuleren om
vrijwillig een fietshelm te dragen. Belangrijk daarbij is om goed te kijken naar de motieven en
barrières voor helmgebruik bij verschillende doelgroepen, aldus Heino”.

Neuroloog Myrthe Boss, werkzaam in Ziekenhuis Gelderse Vallei, verloor haar moeder aan de
gevolgen van ernstig hersenletsel na een ongeluk met de E-bike. Boss: “Ik ben blij dat het Ministerie
van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) fietshelmgebruik inmiddels heeft opgenomen in haar beleid voor ‘ouderen’ en ‘enkelvoudige ongevallen. In Denemarken draagt 1 op 2 volwassen fietsers
vrijwillig een helm. Dit is bereikt door helmgebruik op een positieve manier te stimuleren. Dat willen
we in Nederland ook bereiken. ”

Dag van de Fietshelm

Op woensdag 19 april 2023 worden door het hele land activiteiten georganiseerd om fietsers bewust
te maken van het belang van het verbeteren van de fietsveiligheid. Met deze thema-dag willen de
betrokken organisaties in 2030 het aantal hoofd- en hersenletsels als gevolg van een fietsongeval
met 20% verminderen.*** Meer informatie staat op www.dagvandefietshelm.nl.

Dag van de Fietshelm is een initiatief van Artsen voor Veilig Fietsen, Hersenstichting, HersenStrijd
fonds, VeiligheidNL, Interpolis, ANWB, Veilig Verkeer Nederland en Provincie Fryslân.

* MAIS-2 categorie – matig, ernstig gewonden
** Bron: VeiligheidNL
*** ten opzichte van peiljaar 2021