Hemoglobine transportmiddel zuurstof

Om zuurstof te vervoeren hebben rode bloedcellen een transportmiddel nodig: hemoglobine (Hb). Dit hemoglobine bestaat uit eiwit en ijzer. IJzer is nodig om hemoglobine op te bouwen, zodat er goed werkende rode bloedlichaampjes gemaakt kunnen worden. De dagelijkse behoefte aan ijzer van een volwassene is een tot twee milligram. Onze voeding bevat ongeveer 15 mg ijzer, alleen kan het spijsverteringskanaal helaas niet al het ijzer uit het voedsel opnemen en benutten.

Meest voorkomende oorzaak bloedarmoede is ijzergebrek

Het normale hemoglobinegehalte is bij vrouwen lager dan bij mannen. Lagere Hb waarden worden regelmatig bij sportbeoefenaren en in de algemene bevolking (1-3%) aangetroffen. Bloedarmoede kan verschillende oorzaken hebben. De meest voorkomende oorzaak is echter een tekort aan ijzer in het lichaam. Andere oorzaken zijn bijvoorbeeld stoornissen in de rode bloedcelaanmaak, bloedverlies (operatie, kneuzing, menstruatie), zwangerschap, afwijkende vorm of samenstelling van de rode bloedcellen, niet goed werkende nieren of langdurige ontstekingsprocessen in het lichaam.
De oorzaak van ijzergebrek is bij sporters niet anders dan bij niet-sporters. Algemeen wordt wel aangenomen, dat er een hogere behoefte is aan ijzer bij mensen, die intensief sport beoefenen. Mogelijk wordt dit veroorzaakt door voortdurende kleine bloedverliezen door verwondingen, kneuzingen en meer bloedverlies in het spijsverteringskanaal.

Klachten bloedarmoede

Klachten kunnen zijn bleekheid, moeheid of vermindering van met name prestaties in het uithoudingsvermogen. Om bloedarmoede aan te tonen wordt meestal bloed geprikt, waarbij zowel het Hb als het ferritine wordt bepaald. Het ferritine is een maat voor de ijzervoorraad in het lichaam. Het ferritinegehalte in het bloed is echter ook afhankelijk van andere factoren, zoals ontstekingsprocessen (griep) en beoordelen van ijzergebrek is daarom niet altijd eenvoudig.

IJzer vindt men in groente, fruit en brood. Vooral de bladgroenten zoals spinazie, zijn bekend vanwege een hoog ijzergehalte. Dit ijzer wordt beter onder zure omstandigheden in de darm opgenomen. Zo wordt hiervoor vaak vitamine C (sinaasappelsap) gebruikt.

Melkproducten negatieve invloed ijzeropname

Melkproducten hebben juist door de aanwezigheid van kalk (calcium) een negatieve invloed op de ijzeropname door de darmen. Vlees en orgaanvlees bevat relatief veel ijzer, dat makkelijker wordt opgenomen dan het ijzer van plantaardige oorsprong. Indien nodig is het lichaam in staat om de opname uit de darmen extra te verhogen. Wanneer de oorzaak van het ijzergebrek bekend is kan dit makkelijk met ijzersupplementen (staaltabletten) worden aangevuld. Om een eventueel ontstane bloedarmoede te behandelen en de voorraden aan te vullen is vaak gedurende 1-2 maanden extra ijzer inname noodzakelijk.