- Snel herstel met onze oefeningen
- Trainingsprogramma’s op maat
- Betrouwbare informatie van de sportzorgprofessional
Wat is het Patellofemoraal pijnsyndroom?
Patellofemoraal pijnsyndroom (PFPS) is een veelvoorkomende knieklacht waarbij pijn optreedt rondom de knieschijf. Het gaat niet om schade aan bot of kraakbeen, maar om een verstoorde samenwerking tussen de knieschijf en de omliggende spieren en pezen. Hierdoor kan irritatie ontstaan wanneer de knieschijf over het dijbeen beweegt.
De precieze oorzaak verschilt per persoon. Vaak spelen meerdere factoren een rol, zoals overbelasting, spierzwakte of een afwijkende stand van de knie. Daardoor kan het syndroom zowel bij sporters als bij niet-sporters voorkomen en zich geleidelijk of plotseling ontwikkelen.
Snel navigeren naar:
- Wat is het patellofemoraal pijnsyndroom?
- Hoe vaak komt het patellofemoraal pijnsyndroom voor?
- Bij welke sporten komt het patellofemoraal pijnsyndroom voor?
- Verschijnselen van het patellofemoraal pijnsyndroom
- Hoe kan de blessure vastgesteld worden?
- Hoe ontstaat het patellofemoraal pijnsyndroom?
- Risicofactoren patellofemoraal pijnsyndroom
- Wel of niet doorgaan met sporten bij het patellofemoraal pijnsyndroom?
- Wat kan ik zelf doen bij het patellofemoraal pijnsyndroom?
- Behandelbeleid bij een patellofemoraal pijnsyndroom
- Voorkomen (preventie) van het patellofemoraal pijnsyndroom
Symptomen van het patellofemoraal pijnsyndroom
De patellofemoraal pijnsyndroom symptomen bestaan vooral uit pijn aan de voorzijde of rondom de knieschijf. De klachten treden vaak op bij activiteiten zoals traplopen, fietsen of hurken. Ook langdurig zitten met gebogen knieën, het zogenaamde theaterfenomeen, kan de pijn verergeren.
De klachten kunnen plotseling ontstaan na een periode van intensieve belasting, maar ook geleidelijk toenemen bij herhaalde overbelasting. Soms gaat het PFPS in de knie gepaard met een krakend of knakkend gevoel of met het idee dat de knie even wegzakt.
Hoe kan het PFPS vastgesteld worden?
Een arts of fysiotherapeut kan met een patellofemoraal pijnsyndroom test onderzoeken of jouw klachten passen bij dit syndroom. Daarbij wordt gekeken naar je klachtenpatroon, de beweging van de knieschijf en de kracht van de bovenbeenspieren.
In de meeste gevallen is aanvullend onderzoek, zoals een röntgenfoto of MRI, niet nodig. Dit gebeurt alleen om andere knieproblemen uit te sluiten.
Hoe ontstaat het patellofemoraal pijnsyndroom?
Het patellofemoraal pijnsyndroom ontstaat meestal door een combinatie van factoren. Overbelasting is vaak de belangrijkste oorzaak, bijvoorbeeld wanneer sporters hun training te snel opbouwen of de knie langdurig zwaar belasten.
Daarnaast kunnen spierzwakte of disbalans in de bovenbeenspieren en bilspieren bijdragen aan het ontstaan van klachten. Ook een afwijkende stand van de knie of voeten kan de belasting op de knieschijf vergroten en zo leiden tot pijn.
Behandelbeleid bij een patellofemoraal pijnsyndroom
Het behandelbeleid bij een patellofemoraal pijnsyndroom richt zich vooral op het verlichten van de pijn en het herstellen van de belastbaarheid van de knie. De belangrijkste aanpak bestaat uit gerichte oefentherapie, waarbij de bovenbeenspieren en bilspieren worden versterkt. Dit helpt de stabiliteit van de knieschijf te verbeteren en de belasting beter te verdelen.
Het herstelproces vraagt meestal enkele maanden en kan soms langer duren, afhankelijk van de ernst en de duur van de klachten. Geduld en consistent oefenen zijn daarom belangrijk om blijvend resultaat te bereiken. Daarnaast kan het tijdelijk verminderen of aanpassen van sport- en werkbelasting nodig zijn om de knie tot rust te laten komen.
In sommige gevallen worden hulpmiddelen ingezet, zoals tape, een brace of steunzolen. Een operatie wordt vrijwel nooit toegepast bij het patellofemoraal pijnsyndroom en is alleen een optie wanneer langdurige klachten blijven bestaan ondanks intensieve oefentherapie.
Risicofactoren patellofemoraal pijnsyndroom
Wat draagt bij dat je de blessure oploopt?
- Niet opbouwen van de training is een belangrijke risicofactor van het patellofemoraal pijnsyndroom. Bekijk oefeningen om PFPS te voorkomen.
- Er zijn ook sterke aanwijzingen dat een verkorting, verminderde kracht of disbalans van de kracht van de been- en heupspieren kunnen bijdragen aan de klachten. Hierbij zou de knieschijf minder gecontroleerd over het kniegewricht schuiven en zo klachten kunnen geven.
- Anatomische variaties in de aanleg van het gewricht of de beenas, beenlengteverschil, verkeerde looptechniek en het hebben van doorgezakte of platvoeten kunnen mogelijk ook op deze manier klachten kunnen veroorzaken. Dit is echter nooit duidelijk aangetoond in wetenschappelijk onderzoek.
Wat kan ik zelf doen bij het patellofemoraal pijnsyndroom?
- Vermijdt activiteiten die de klachten uitlokken. Dit zullen met name activiteiten zijn als fietsen met hoge weerstand of laag zadel, diep squatten, diepe leg-press en traplopen.
- Sporten en bewegingen die geen klachten geven, mogen wel uitgevoerd worden.
- Fietsen met een lagere weerstand en met het zadel hoger, kan vaak wel zonder klachten. Indien nodig mogen pijnstillers genomen worden, waarbij een NSAID de voorkeur heeft. Deze kunnen genomen worden gedurende twee weken volgens de gebruiksaanwijzing. Raadpleeg bij langer gebruik een arts.
- Het koelen met een cold-pack gedurende 15 minuten kan kortdurend verlichting van de klachten geven, maar geeft geen verbeteringen op de lange termijn.
- Er zijn aanwijzingen dat het tapen van de knieschijf verlichting van de pijnklachten kan geven. Een (sport)fysiotherapeut kan hiermee helpen.
1. Trainingsaanpassingen
Pas de sportactiviteiten aan door minder lang of minder intensief te sporten. Bij hevige klachten zelfs even helemaal stoppen of over gaan op een vervangende activiteit. Vermijd activiteiten als fietsen met hoge weerstand en traplopen. Fietsen met een lagere weerstand en met het zadel hoger, is vaak wel geschikt. Ook een aangepaste squat en leg-press met minder diep buigen van de knie en niet volledig strekken, kan soms nog wel.
2. Oefeningen
Een (sport)fysiotherapeut kan helpen met oefeningen om activiteiten weer rustig op te bouwen. Daarnaast kan deze adviseren over gerichte krachttraining van de been- en heupspieren. Met name de spiergroep aan de voorzijde van het been, de quadriceps, is een punt van aandacht. Hiervan is de spier aan de binnenzijde van het bovenbeen, de vastus medialis, een hele belangrijke.
3. Criteria hervatting
Pijnklachten moeten afgenomen zijn en bij hervatten van de activiteiten niet toenemen. Is dit toch het geval, dan moet het trainingsschema weer aangepast worden. Bij blijvende en/of terugkerende klachten is verder aanvullend onderzoek te overwegen i.s.m. de sportarts om andere aandoeningen uit te sluiten.
Voorkomen (preventie) van het patellofemoraal pijnsyndroom
- Het rustig opbouwen van activiteiten is erg belangrijk, evenals een goede looptechniek.
- Het is aan te raden om hierbij altijd een warming up en cooling down te doen.
- Gerichte krachttraining van de been- en heupspieren geeft mogelijk meer controle over het bewegen van het knieschijfgewricht.
- Mogelijk kunnen goede sportschoenen en steunzolen bij doorgezakte of platvoeten helpen in het voorkomen van problemen, al is dit niet overtuigend aangetoond in wetenschappelijk onderzoek.
